| |
Wprowadzenie
Grupa Reprezentantów Krajowych z Krajów Członkowskich Unii Europejskiej spotkała się 19 listopada 2003 roku w Parmie na piątym oficjalnym spotkaniu. Spotkanie, zorganizowane przez Prezydencję Włoską, dotyczyło dygitalizacji dziedzictwa kulturowego. Krajowa Grupa Reprezentantów dyskutowała na temat La Carta di Parma (Karta Parmeńska) i zatwierdziła ją. Karta Parmeńska jest strategicznym dokumentem, który kontynuuje i wzmacnia założenia Raportu z Lund. Karta zawiera opis działań, które powinny zostać ukończone przed określoną datą i syntetyzuje wspólny program europejski (common European programme), który Grupa sobie wyznaczyła, a także zobowiązała się do osiągnięcia wyznaczonych celów przy zaangażowaniu rządów i Komisji Europejskiej. Działania te są wynikiem ustalonych w dyskusjach priorytetów Krajowej Grupy Reprezentantów. Celem Grupy jest uzyskanie politycznego uznania na najwyższym poziomie, a także przyjęcie zaleceń i wytycznych przygotowanych w projekcie MINERVA. Jako pierwszorzędne cele Karta wyróżnia wzajemną świadomość, co do polityki i działań realizowanych w krajach członkowskich, wymianę dobrych praktyk w sensie doświadczeń, tworzenia wspólnej platformy dla tych działań oraz uzgodnienie standardów i przygotowanie wskazówek w celu wspierania tworzenia interaktywnych portali, jako instrumentów dla rozpowszechnia kultury, dla wspierania badań, nauki i turystyki kulturalnej (cultural tourism). Zgodny z tym punktem widzenia jest ostatni artykuł tego dokumentu, który ma ambitny tytuł: "Wspólne tworzenie przyszłości: w awangardzie społeczeństwa wiedzy" i stawia wyraźne wyzwania na najbliższą przyszłość, w której wszystkie kraje europejskie będą zaangażowane w promowanie i tworzenie portali kultury reprezentujących instytucje kultury nowego typu, wszechobecne i łatwo dostępne dla każdego, ukierunkowane na tworzenie zasobów treści będących wspólną i współdziałającą bazą wiedzy. Wyniki wspólnych prac w gronie europejskim Włoska Prezydencja przedstawiła poprzez swojego narodowego reprezentanta Komitetowi ds. Kultury, działającemu przy Radzie Ministrów Unii Europejskiej (CAC - Cultural Affaires Committee of the European Union Council of Ministers). Następnie dokument ten przedstawiono Radzie Ministrów Kultury w dniu 24 listopada 2003 roku.
Preambuła
Karta Parmeńska jest kontynuacją i wsparciem podstawowych założeń Raportu z Lund. Grupa Reprezentantów Krajowych, wyznaczona przez krajowe władze do spraw kultury (national Authorities for Culture) w Unii Europejskiej, spotkała się 19 listopada 2003 w Parmie i przystała na następujące wstępne założenia oraz artykuły, które w całości tworzą ten dokument. Musi on być zaplanowany jako dokument, który będzie można przekształcać, który będzie włączał inne inicjatywy tak jak Brussels Quality Framework, a także będzie otwarty na udoskonalanie tak długo, jak będzie istniała taka potrzeba. Jego wdrażanie będzie kontynuowane w obrębie Programu działania z Lund (Lund Action Plan) na regularnych spotkaniach Grupy Reprezentantów Krajowych, wspomaganych przez sieć europejską MINERVA (MINERVA European Network). Ogromne bogactwo dziedzictwa kulturowego i naukowego w Europie wymaga największego zaangażowania finansowego przeznaczonego na jego utrzymanie i waloryzację. Tworzenie się społeczeństwa wiedzy (Information Society) i rozprzestrzenianie nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych ma wpływ na politykę i inicjatywy krajów członkowskich w kwestii dziedzictwa kulturowego i naukowego. Dygitalizacja jest koniecznym krokiem, jaki europejskie instytucje kultury powinny wykonać, mając na celu utrzymanie i rewaloryzację wspólnego europejskiego dziedzictwa kulturowego, zabezpieczenie jego różnorodności, zapewnienie lepszej dostępności dziedzictwa kulturowego dla obywateli, wzmocnienie edukacji i turystyki oraz przyczynienie się do rozwoju nowych, cyfrowych treści i sektora usługowego (service industries). Aby tego rodzaju inicjatywy mogły być naprawdę satysfakcjonujące, ekonomiczne i zrównoważone w czasie, zidentyfikowano kilka potrzeb jak:
Silna potrzeba istnienia politycznych i instytucjonalnych strategii oraz konieczność ich harmonizacji, włączając w to potrzebę lepszej znajomości tego, co dzieje się w innych krajach, (a także wewnątrz kraju) na poziomie polityki, programów i projektów
Potrzebne są również wytyczne oraz przykłady dobrej praktyki w celu wzrostu efektywności kosztów i jakości działań w zakresie dygitalizacji
Potrzebę promowania wykorzystywania standardów zapewniających współdziałanie systemów, w celu ułatwienia dostępności źródeł cyfrowych w Europie
Dla prawdziwie europejskiego zasięgu koordynacji istnieje potrzeba stworzenia punktu centralnego zajmującego się europejską koordynacją polityk krajowych w zakresie dygitalizacji treści kultury
Nowe kraje członkowskie mogą czerpać korzyści z doświadczeń obecnych krajów Unii Europejskiej, a także współpracując w zakresie przygotowanych już wspólnych zadań, wykorzystywać te zwiększone możliwości, wspólnie identyfikować słabości, wspierając w ten sposób formułowanie programu badawczego.
Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe przesłanki Grupa Reprezentantów Krajowych zaleca realizację następujących celów:
Artykuł 1
Inteligentne wykorzystanie nowych technologii
Grupa Reprezentantów Krajowych będzie wspierała prace instytucji kultury w Europie, zorientowane na upowszechnianie kultury i wiedzy przy wykorzystaniu nowych technologii, ze szczególnym uwzględnieniem Internetu i sieci.
Artykuł 2
Dostępność
Grupa Reprezentantów Krajowych uznaje dostępność jako fundamentalne zagadnienie dla wszystkich obywateli, niezależnie od wieku czy poziomu zaawansowania technicznego. Pierwszeństwo otrzymają osoby ze szczególnymi potrzebami. Dlatego też wymagania dostępności w jej różnych aspektach będą włączone do wszystkich wytycznych i zaleceń promowanych przez Grupę. Wymagania te będą rozwinięte w kontekście międzynarodowych standardów dostępności jako zalecenia stworzone przez konsorcjum WWW (World Wild Web Consortium) i innych.
Artykuł 3
Jakość
Grupa Reprezentantów Krajowych poświęci szczególną uwagę wprowadzeniu wysokiej jakości standardów w stosowaniu aplikacji sieciowych w dziedzinie kultury i nauki. Będzie ona rozpowszechniała i promowała rezultaty osiągnięte przy realizacji programu MINERVA oraz będzie wspierała wzrost społecznej świadomości organizując różnorodne spotkania i szkolenia.
Artykuł 4
Ochrona własności intelektualnej i prywatność (IPR and privacy)
Grupa Reprezentantów Krajowych dostrzega wagę utrzymania stanu równowagi między prawem dostępu do dziedzictwa naukowego i kulturowego a potrzebą respektowania praw własności intelektualnej (Intellectual Property Rights) i prywatności jednostki. W tym celu będziemy zachęcać do przyjęcia wszystkich dostępnych rozwiązań technicznych i prawnych dla poprawienia dostępności [zasobów], a także pokonania barier legislacyjnych i normatywnych. Przyczyni się to do nawiązania dialogu pomiędzy sektorem kultury i nauki, ekspertami IPR, firmami wprowadzającymi rozwiązania związane z zarządzaniem prawami dygitalizacji (Digital Rights Menagement) i instytucjami dysponującymi zasobami treści (Content Industries).
Artykuł 5
Współdziałanie systemów i standardy
Grupa Reprezentantów Krajowych jest zaangażowana w zapewnienie wszystkim obywatelom możliwości łatwego dostępu do treści, które sprostałyby ich potrzebom. W tym celu będzie ona zachęcać do przyjęcia technicznych wytycznych i otwartych standardów w celu zapewnienia możliwości budowania e-serwisów, promujących spójny i wyczerpujący obraz europejskiego dziedzictwa naukowego i kulturowego.
Artykuł 6
Inwentarze i wielojęzyczność
Grupa Reprezentantów Krajowych uznaje, że wiedza o istniejących repozytoriach i dostępnych zasobach, podobnie jak dokładny monitoring nowych osiągnięć rozwojowych w tym sektorze, są koniecznym warunkiem wstępnym dla realizacji obsługi obywateli Europy. Celem tych usług jest udostępnienie zdygitalizowanych zasobów dla zaspokojenia potrzeb kulturalnych i naukowych. Uzupełniającym elementem w stosunku do wiedzy o repozytoriach i zasobach cyfrowych będzie zdefiniowanie zrównoważonego zaplecza technicznego, skoordynowanego na poziomie europejskim, umożliwiającego zarówno wyszukiwanie jak i udostępnianie tych zasobów w środowisku wielojęzycznym. Grupa Reprezentantów Krajowych jest zobowiązana do wspierania tych priorytetów.
Artykuł 7
Benchmarking - System procedur porównawczych
Grupa Reprezentantów Krajowych uznaje wprowadzenie systemu procedur porównawczych (benchmarking) za bardzo ważne działanie, szczególnie w zakresie następujących zadań:
Doskonalenia wiedzy innych
Monitorowanie zarówno zaawansowanych jak i dopiero pojawiających się przeszkód poprzez analizę tego co dzieje się w innych krajach
Wspieranie udziału instytucji kultury, a także zachęcanie ich do autoprezentacji, prowadzonej przez nie polityki, programów i projektów
W tym celu Grupa Reprezentantów Krajowych propaguje prowadzenie kampanii na rzecz tworzenia danych statystycznych we wszystkich krajach uczestniczących w projekcie i zachęca do publikowania regularnych raportów dotyczących uzyskanych wyników i do analizy zgromadzonych danych. MINERVA zapewnia możliwość wypełnienia kwestionariuszy benchmarkingowych znajdujących się na stronie internetowej, na której jednocześnie uwidocznione będą ich opracowania statystyczne.
Artykuł 8
Współpraca na poziomach narodowym, europejskim i międzynarodowym.
Zaleca się współpracę z instytucjami na wszystkich poziomach: krajowych , europejskim i międzynarodowym , a także z organizacjami zajmującymi się zachowaniem i waloryzacją dziedzictwa kulturowego i naukowego. Grupa Reprezentantów Krajowych w szczególności zobowiązuje się do zapewnienia, że:
krajowe instytucje wyznaczą ekspertów do stałego uczestnictwa w pracach istniejących grup roboczych
Kraje członkowskie będą traktowały Grupę Reprezentantów Krajowych i sieć programu MINERVA jako punkt odniesienia w perspektywie powiększenia [Unii Europejskiej o nowe kraje członkowskie - przyp. tł.] i stałego odnawiania.
Grupa Reprezentantów Krajowych będzie pracowała nad wzmocnieniem współpracy między programami krajowymi i europejskimi, mając na celu optymalizację wykorzystania źródeł finansowych, dzielenia dobrych praktyk i promowania nowych, wspólnych inicjatyw. Grupa Reprezentantów Krajowych prosi Komisję Europejską w szczególności o:
Dalsze wspieranie działalności Grupy Reprezentantów Krajowych i projektu MINERVA, dopóki potrzeby zapisane w karcie nie zostaną zrealizowane
Nawiązywanie do działalności Grupy Reprezentantów Krajowych w definiowaniu i wdrażaniu programów Komisji poświęconych wspieraniu kultury Europejskiej.
Artykuł 9
Rozszerzenie
Grupa Reprezentantów Krajowych, wspierana przez sieć MINERVA, jest społecznością otwartą. To podwójne podejście będzie rozwijane poprzez rozszerzenie o nowe kraje i nowe sektory społeczeństwa obywatelskiego. W szczególności, w związku z zawartymi przez Unię Europejską międzynarodowymi umowami, priorytetem objęte będą następujące kraje: nowe kraje członkowskie (NAS), Rosja, Izrael, kraje Śródziemnomorskie, USA i Kanada. Sieć jest jednak także otwarta dla wszystkich zainteresowanych krajów. Konkretne relacje między sektorami będą ustalane przez zawarcie szczegółowych umów o współpracy:
Z prywatnym biznesem i sektorem przemysłowym, szczególnie zajmującym się oprogramowaniem, mediami i instytucjami zajmującymi się tworzeniem zasobów elektronicznych a także ochroną własności intelektualnej (IPR)
Z sektorem turystycznym
Z sektorem edukacyjnym
Z sektorem badawczym i akademickim
Artykuł 10
Wspólne tworzenie przyszłości: w awangardzie społeczeństwa wiedzy
Pojawiające się w sieci portale instytucji kultury stanowią bardzo ważny komponent w rozwijającym się społeczeństwie informacyjnym. Portale te powinny być tworzone na solidnej podstawie; wysokiej jakości, zapewnionego współdziałania, a także powinny odpowiadać potrzebom obywateli Europy. Ta duża liczba partnerów o różnych umiejętnościach, zainteresowaniach i możliwościach ekonomicznych wymaga zapewnienia wspólnego celu, jakim jest wprowadzenie trwałych usług dla środowiska. Tego rodzaju działania powinny być włączone w całokształt działalności sektora dziedzictwa kulturowego w sposób koordynowany. Grupa Reprezentantów Krajowych będzie odgrywała wiodącą i centralną rolę w tym procesie przez wzmacnianie i wspieranie inicjatyw, których celem jest:
Promowanie współpracy krajowych i regionalnych serwisów
Zachęcanie do przyjęcia sprawdzonych modeli przez inne kraje i regiony
Rozwój internetowych serwisów kultury, zapewniających realizację potrzeb uczących się, turystów i obywateli, a także instytucji sektora kultury i in.
Tworzenie trans-europejskich portali kultury i nauki, opartych na przydzielonych systemach (distributed systems).
Tło
Tło polityczne
W prezentowanym dokumencie Karta Parmeńska wzięto pod uwagę wytyczne zawarte w następujących dokumentach i działaniach, uznanych za niezmiernie ważne dla realizacji i osiągnięcia wspólnego celu:
eEurope 2002 - Accessibility of Public Web Sites and their Content (dostępność publicznych stron internetowych i ich zawartości) - szukającym możliwości zapewnienia mieszkańcom Europy dostępu do sieci on-line, pozwalających im na uczestniczenie i korzystanie z możliwości oferowanych przez technologie cyfrowe we wszystkich aspektach ich życia
eEurope 2005, który ma na celu zachęcenie do tworzenia bezpiecznych serwisów, aplikacji i treści bazujących na powszechnie dostępnej, szerokopasmowej sieci, a także stara się zapewnić, że " muzea, biblioteki, archiwa i podobne instytucje odgrywające kluczową rolę w elearning powinny być podłączone do szerokopasmowej sieci"
Wytyczne Parlamentu Europejskiego i Rady [Europy] z dnia 22 maja 2001 roku, dotyczące harmonizacji pewnych aspektów praw autorskich i powiązanych praw w społeczeństwie informacyjnym (Information Society) (2001/29/CE)
Wezwanie komisarza Commissioner Liikanen przez COM(2001) 529, Commision and Member States (Komisję i kraje członkowskie) do wdrożenia do końca 2001 roku wytycznych WAI (Web Accessibility Initiative) stworzonych przez konsorcjum World Wild Web (W3C)
Council Resolution z 21 stycznia 2002 (Rezolucja Rady Europy) w sprawie kultury i społeczeństwa wiedzy (2002/C 32/01), wzywająca Komisję Europejską i kraje członkowskie do ułatwienia współpracy oraz wymiany informacji i dobrych praktyk na poziomie europejskim; zapewnienia dostępności do cyfrowych treści każdemu obywatelowi Unii Europejskiej; wysokiej jakości inicjatyw pod względem tworzenia witryn internetowych instytucji kultury;
Council Resolution (Rezolucja Rady Europy) z 21 stycznia 2002 o roli kultury w rozwoju Unii Europejskiej (2002/C 32/02) podnosząca strategiczną rolę kultury
Council Resolution on Preserving Tomorrow's memory - Rezolucja Rady Europy o zachowaniu cyfrowej treści dla przyszłych pokoleń z 25 czerwca 2002 (2002/C/162/02)
Decyzja Rady Europy o poświęceniu roku 2003 jako Roku Niepełnosprawnych i podniesienie roli dostępności publicznej stron internetowych i ich treści
Obecnie Unia Europejska przygotowuje się do największego rozszerzenia jakie miało kiedykolwiek miejsce w kategoriach zasięgu i różnorodności: ustalono przyłączenie 10 nowych krajów od 1 maja 2004, powiększając tym aktem Unię Europejską do 25 krajów członkowskich.
Tło strategiczne
W celu realizacji istniejących potrzeb oraz wobec zmian politycznych w Europie przedstawionych powyżej podjęte zostały następujące działania:
W kwietniu 2001 reprezentanci europejscy spotkali się w Lund pod auspicjami Szwedzkiej Prezydencji oraz Komisji Europejskiej i ustalili, że podejmą się roli opiekunów Projektu z Lund w zakresie dygitalizacji treści kultury i naukowych. W tym celu utworzyli oni stałą grupę reprezentantów nominowanych przez krajowe władze, którą nazwano później Grupą Reprezentantów Krajowych (NRG). W celu koordynacji polityki dygitalizacji i realizowanych programów, wprowadzony został program ramowy, nazwany później Lund Action Plan (Plan działań z Lund).
W marcu 2002 wylansowany został projekt MINERVA przy wsparciu Komisji Europejskiej i współpracy Włoskiego Ministerstwa Dziedzictwa Kulturowego i Działań, w którym przygotowano operacyjny program ramowy w celu wprowadzenia Planu działań z Lund w życie. W ramach tego projektu ustanowiony został też sekretariat NGR
W kwietniu 2003 koordynatorzy projektu MINERVA przedstawili propozycję powiększenia sieci MINERVA o nowe kraje akcesyjne, Rosję i Izrael tworząc tym samym projekt MINERVA+. Propozycja ta została pozytywnie oceniona przez Komisję i projekt rozpoczęto na początku 2004 roku
Całokształt tych akcji stanowi fundamentalne podłoże Karty Parmeńskiej, której celem będzie promowanie i wzmacnianie zasad, ustalanych i popieranych przez Reprezentantów Krajowych i projekt MINERVA.
Sytuacja obecna
Dotychczas zrealizowano kilka działań przez kolejne Prezydencje, NRG, MINERVA i Komisję Europejską. Szczególne znaczenie w zakresie tematyki jakości miały następujące działania, które w Karcie Parmeńskiej odnotowujemy z uznaniem i do których osiągnięć się odwołujemy:
Brussels Quality Framework reprezentująca pierwszy dokument odzwierciedlający tematykę jakości
Principles for Quality Cultural Web Sites dziesięć kluczowych warunków dla podniesienia jakości internetowych stron instytucji kultury dostępnych dla obywateli
Handbook for the Quality of Cultural Web Sites precyzyjny podręcznik na temat tworzenia wysokiej jakości witryn internetowych, przeznaczony dla europejskich instytucji kultury ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb instytucji mniejszych.
Conference of the Future of digital Memory and Cultural Heritage konferencja na temat przyszłości dziedzictwa kulturowego i pamięci cyfrowej z dnia 16 i 17 października 2003 roku we Florencji
International Conference on the Quality for Cultural Web Sites konferencja międzynarodowa na temat jakości witryn internetowych instytucji kultury z dnia 20-21 października 2003 roku w Parmie.
Handbook and Good Practises in Digitisation Podręcznik i dobre praktyki w dygitalizacji, będący zbiorem lekcji praktycznych, przygotowanych i omawianych podczas warsztatów: Digitisation: what to do and how to do it (Dygitalizacja: co robić i jak to robić) zorganizowanych w Rzymie 29 października 2003 roku
MINERVA Knowledge Base serwis on-line, będący w trakcie rozwoju, którego celem jest udostępnienie w Internecie, zarówno obywatelom jak i profesjonalistom: kontaktów, dokumentów, artykułów, wykładów, forum, informatorów, ogłoszeń o przygotowywanych wydarzeniach, ze szczególnym zadaniem utworzenia podstawowego narzędzia przydatnego w formowaniu społeczeństwa przewidującego (envisaged community)
1st Progress Report of the National Representatives Group - Coordinating digitisation in Europe, (Pierwszy Raport Grupy Reprezentantów Krajowych - Koordynacja dygitalizacji w Europie), publikowany i rozprowadzony na spotkaniu NRG na Corfu w dniu 26 czerwca 2003 roku
1st Meeting of the European Networks for Culture zorganizowany w Rzymie 30 października 2003 roku
Reprezentanci krajowi:
Austria: Hans Petschar - Ősterreichische Nationalbibliothek
Belgia: Isabelle Dujacquier - Ministere de la Communauté française de Belgique
Debbie Esmans - Ministerie van de Vlaamse gemeenschap
Dania: Christian Ertmann-Christiansen - Cultural Heritage Agency
Finlandia: Vesa Hongisto - National Board of Antiquities
Francja: Jean-Pier Dalbera - Ministere de la Culture et de la Communication
Niemcy: Monika Hagedorn-Saupe - Institut fűr Museumkunde,
Gerald Maier - Landesarchivdirektion Baden - Wűrttemberg
Grecja: Theodore Papatheodorou - University of Patras, HPCLAB
Irlandia: Anne Grady - National Museum of Ireland Collins Barracks
Włochy: Rosella Caffo - Ministero per I Beni e le Attivita Culturali
Luxemburg: Frank Guy - Ministry of Culture, Higher Education and Research
Holandia: Marius Snyders - Ministry of Culture
Portugalia: Lidia Jacob - Ministry of Culture
Hiszpania: Anna Lavarez Lacambra - RED.ES (on behalf of Ministerio de Ciencia y tec.)
Szwecja: Borje Justrell - National Archives
Wielka Brytania: David Dawson - Resource. The Council for Museums, Archives and Libraries
Tłumaczenie: Maria Śliwińska (przy współpracy Marty Skoniecznej)
| |
