Renesansowy ratusz na Rynku w Chełmnie, o wymiarach 13 na 23 m i wysokości ok. 47 m. Pierwotna budowla, której mury są wtopione w południową część obecnego budynku, pochodziła prawdopodobnie z końca XIII w., i przypuszczalnie już wtedy posiadała wieżę dostawioną do dłuższego boku. Był to najstarszy ratusz na Ziemi Chełmińskiej, pełniący rolę wzorcową dla innych budowli tego typu.

Lokalizacja: Chełmno, Stare Miasto. Ratusz położony jest w centralnej części Rynku. Gm. Chełmno Miasto, powiat chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie.
Datowanie: k. XIII w., lata 1567-1570, 1572 r., lata 1589-1590, lata 1884-1887
Technika, materiał: Budynek murowany z cegły, tynkowany.
Ratusz w Chełmnie jest najstarszym ratuszem na Ziemi Chełmińskiej, pełniącym w średniowieczu rolę wzorcową dla innych budowli tego typu. Wymiary budynku wynoszą 13 x 23 x 47 m. W północną część obecnego gmachu wtopione są mury pierwotnego gotyckiego budynku, który mógł być zbudowany w końcu XIII w. Przypuszczalnie już wtedy posiadał wieżę, chociaż nie jest pewne, czy była to wieża dostawiona do dłuższego boku, czy jedynie wieżyczka dachowa. W latach 1567-1570 został znacznie rozbudowany, przy czym prace wykończeniowe trwały jeszcze do 1572 r. Podwyższono zarówno korpus jak i wieżę, a elewacje pokryto bogatą dekoracją architektoniczną o charakterze manierystycznym. W latach 1589-1590 wykonano zegar na wieży, a jej hełm pokryto blachą ołowianą w latach 1595-1596. W latach 1884-1887 przebudowano poddasze, wprowadzając tam dodatkowe piętro użytkowe, co wiązało się z przebiciem okien w attyce. Ratusz aż do 1975 r. pełnił rolę siedziby władz miejskich. W 1983 r. umieszczono tu Muzeum Ziemi Chełmińskiej. Ratusz jest budynkiem na planie prostokąta, pierwotnie piętrowym, z drugim piętrem w partii attyki utworzonym w XIX w. W gotyckiej części, w elewacjach wschodniej i zachodniej dokonane są częściowe odkrywki dwóch par profilowanych otworów okiennych, a w elewacji północnej, w pobliżu narożnika północno-wschodniego, fragment ostrołukowego portalu. Przebudowa manierystyczna dokonała znacznej zmiany w wyglądzie budynku. Parter i pierwsze charakteryzują się gładkimi płaszczyznami, pierwotnie pokrytymi sgraffitowym boniowaniem, w których umieszczono otwory okienne i portale. Dekoracja koncentruje się w górnej części budynku, a zwłaszcza w niezwykle wybujałej attyce, oddzielonej od niższych kondygnacji pasem boniowania. Pierwotnie pozbawiona okien, ta część budynku działała przede wszystkim grą światła i cienia, dzięki umieszczeniu kolumienek ją dzielących na tle nisz oraz wielością elementów różnorodnych elementów architektonicznych, traktowanych niekiedy czysto dekoracyjnie. Attyka jest zwieńczona grzebieniem, pośrodku dłuższych boków przyjmującym formę niewielkich szczycików, a w krótszych bokach szczytów o wolutowych spływach. Naroża są akcentowane sterczynami, z których każda posiada inną formę. Przypuszcza się, że autorem przebudowy był architekt przybyły z Włoch, z regionu jeziora Como. W ścianę południową jest wmurowana tablica z 1674 r., upamiętniająca wyniesienie biskupa chełmińskiego Andrzeja Olszowskiego na godność arcybiskupa gnieźnieńskiego. Na ścianie zachodniej zamontowany jest wyjątkowy zabytek: średniowieczny wzorzec pręta chełmińskiego, który służył do wymierzania działek w Chełmnie oraz jako podstawowa jednostka miary w miastach lokowanych na prawie chełmińskim. Zanim przeniesiono go na ratusz, do 1884 r. był on umieszczony na zewnętrznej ścianie prezbiterium kościoła farnego Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
Bibliografia Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 11, Województwo bydgoskie, z. 4, Dawny powiat chełmiński, s. 58-63. Chrzanowski T., Kornecki M., Chełmno, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991, s. 55-68. Kałdowski J., Ratusz w Chełmnie, Toruń 1984.
Fotografie: Piotr Kożurno © ICIMSS

Bądź pierwszym który skomentuje

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą dodawać komentarze.
Proszę zaloguj się lub zarejestruj.

Powered by AkoComment Tweaked Special Edition v.1.4.2
Polska adaptacja - JoomlaPL.com Team