Lokalizacja: Nawra, województwo kujawsko-pomorskie, powiat toruński, gmina Chełmża.	Więcej zdjęć >>>
Datowanie: 1798-1805, XIX w.
Technika, materiał: Budynek murowany z cegły, tynkowany.
Klasycystyczny zespół pałacowo-parkowy w Nawrze został zaprojektowany przez Hilarego Szpilowskiego w latach 1798-1805 dla rodziny Kruszyńskich. Nawra po raz pierwszy wzmiankowana jest w dokumentach w 1248 r. W średniowieczu stanowiła własność rycerską, a od XVII w. znalazła się w posiadaniu rodu Kruszyńskich, by po 1865 r. przejść na rodzinę Sczanieckich. Gromadzony w nawrzyńskim pałacu przez stulecia pokaźny i cenny księgozbiór, należał do największych na obszarze dawnych Prus Królewskich. Początki biblioteki wiążą się z osobą Antoniego Kruszyńskiego, kasztelana gdańskiego, wielkiego miłośnika ksiąg. Kontynuatorem rodzinnych tradycji bibliofilskich był Konstanty Ignacy Kruszyński (1751-1818), szambelan królewski, prezes Deputacji Administracyjnej w Toruniu, działacz Izby Edukacyjnej w okresie Księstwa Warszawskiego. W wyniku małżeństwa Bogusławy z Kruszyńskich (wnuczki Konstantego) z Michałem Sczanieckim w 1865 r. Nawra przeszła na Sczanieckich. Nowi właściciele, gorący patrioci, działacze polityczni i społeczni kontynuowali tradycje bibliofilskie. Prócz książek Sczanieccy gromadzili w bibliotece pałacowej druki polskie, archiwalia, zbiory numizmatyczne, medalierskie, archeologiczne, geologiczne, kartograficzne oraz malarskie. W II połowie XIX wieku właściciele założyli wokół pałacu park w stylu krajobrazowo-klasycyzującym na powierzchni ok. 8 ha. II wojna światowa nie oszczędziła pałacu. Jan Sczaniecki, który nie podpisał volkslisty, musiał wraz z rodziną przenieść się do Chełmży. Sam budynek ograbiony ze zbiorów został przeznaczony na dom matki. Po wojnie ocalała część archiwum trafiła do Archiwum Państwowego w Toruniu oraz do biblioteki UMK. Pałac razem z folwarkiem został znacjonalizowany i przejęty przez Państwowe Gospodarstwa Rolne. Obecnie pałac stoi opuszczony. Obiektem zainteresował się Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, który w pałacu za zgodą rodziny chce utworzyć Muzeum poświęcone ziemiaństwu polskiemu Pomorza Nadwiślańskiego, Kujaw i Kresów Wschodnich.
Dwukondygnacyjny pałac posiada na osi lekko zryzalitowany joński portyk kolumnowy. Pałac flankują dwie oficyny, które nie stoją tak jak zwykle przed pałacem, ale od strony ogrodu.
Bibliografia Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 11, Województwo bydgoskie, z. 4, Dawny powiat chełmiński, s. 81.
Fotografie: Piotr Kożurno © ICIMSS

Bądź pierwszym który skomentuje

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą dodawać komentarze.
Proszę zaloguj się lub zarejestruj.

Powered by AkoComment Tweaked Special Edition v.1.4.2
Polska adaptacja - JoomlaPL.com Team