Inwentarz Zabytków ICIMSS-Custodes

Kaplica grobowa Zawiszów Czarnych na tzw. starym cmentarzu w Chełmży, wzniesiona w 1879 r. Spoczywa w niej Alfred Zawisza Czarny, urodzony w Sobocie pod Łowiczem, młodszy brat znanego działacza niepodległościowego Artura Zawiszy, straconego w 1833 r. w Warszawie. Brał on udział w powstaniu listopadowym, po upadku którego uciekł do Prus, a następnie wyjechał do Belgii, gdzie został przyjęty do armii królewskiej. W służbie wojskowej przebywał do 1847 r. Po honorowej dymisji i opuszczeniu Belgii osiadł w majątku Warszewice k. Chełmży. Wkrótce potem ożenił się z Zofią Wittke-Jeżewską herbu Lis III, z Topolna pod Świeciem. Od tego czasu utrzymywał ścisłe kontakty z miejscową elitą ziemiańską, w tym z rodzinami Kalksteinów i Czarlińskich. Jako jeden z pierwszych ziemian na Pomorzu stosował nowoczesne techniki odwadniania gruntów, a jego dwór w Warszewicach stał się jednym z głównych ośrodków przeciwstawiających się germanizacji Ziemi Chełmińskiej.

Kaplica jest budynkiem wzniesionym na planie prostokąta z niewielkim aneksem od strony wschodniej. Elewacje, o wydatnym profilowanym cokole, są pokryte boniowaniem w tynku do ok. 2/3 wysokości. Powyżej partii boniowanej, w narożach, fragmenty korynckich pilastrów wspierają uproszczone belkowanie. Wschodnia ściana grobowca, zwrócona w stronę ogrodzenia cmentarza i widoczna z ulicy, pełni rolę fasady. Znajduje się w niej wejście o łuku dwuramiennym. Wnętrze doświetlają niewielkie pojedyncze okna w elewacjach bocznych. Fasada zakończona jest trójkątnym szczytem z krzyżem. Na niej umieszczono dwa herby - Przerowa Zawiszów Czarnych oraz drugi, nierozpoznany, w labrach i koroną w klejnocie. Elewacje wieńczy nadwieszony gzyms, nad szczytem wyłamujący się trójkątnie ku górze, po bokach pełniący formę attyki. Na bocznych odcinkach gzymsu widnieją medaliony z głowami lwów. Elewację frontową oraz tylną opatrzono napisami. Od strony wschodniej umieszczono: “AD GLORIAM DEI / SIBI SUIS, QUE IN REQUEIM”, od zachodniej: “GRÓB RODZINY / CZARNYCH ZAWISZÓW” oraz datę 1879. Elewacja od strony cmentarza jest częściowo przesłonięta niższym aneksem z drzwiami.

Bibliografia

Piotr Birecki, Dzieje sztuki w Chełmży, Chełmża 2001, s. 56.
[MK], Warszewice, "Rzeczpospolita", dodatek "Plus Minus", http://new-arch.rp.pl/artykul/50115_Warszewice.html [dostęp 2010-08-09]

Dodaj jako preferowany (335) |

Zacytuj ten artykuł na swojej stronie | Odsłon: 2340

Bądź pierwszym który skomentuje

Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą dodawać komentarze.
Proszę zaloguj się lub zarejestruj.

Zmieniony ( 03.08.2011. )

Wstecz