Stanowisko położone jest we wschodniej części Starego Miasta (ulice Grodzka, Bernardyńska i Przy Zamczysku), która stanowiła we wczesnym średniowieczu strefę zakoli i rozlewisk Brdy tworzących piaszczystą wyspę. Badania archeologiczne w latach 1992-1997 prowadził Zespół do Badań Dziejów Bydgoszczy Uniwersyteckiego Centrum Archeologii Średniowiecza i Nowożytności przy Instytucie Archeologii UMK w Toruniu. W trakcie badań odsłonięto pozostałości grodu, obejmującego powierzchnię ok. 0,5 ha oraz rozpoznano dwa człony osady ufortyfikowanej głównie od strony północnej. We wschodniej części stanowiska przebadano masywny wał wykonany w konstrukcji drewniano-kamienno-ziemnej, której zasadniczym elementem były stosy, przeważnie dębowych bierwion. Od zewnątrz do wału przylegała odsadzka ziemna, ściśle obłożona kamieniami, usytuowana bezpośrednio przy brzegu Brdy i wzmocniona dodatkowo dębowymi belkami. Zwarta zabudowa wnętrza grodu składała się z budynków mieszkalnych i gospodarczych wykonanych w konstrukcji zrębowej, ulic moszczonych drewnem oraz wewnętrznych przejść między domostwami. W południowej części osiedla, przy strefie brzegowej starorzecza, odsłonięto drewniane elementy z konstrukcji nabrzeża pełniącego funkcję przystani. Zachodnią część wyspy zajmował gródek wewnętrzny, oddzielony od zasadniczego członu osiedla wałem wykonanym w konstrukcji przekładkowej oraz fosą. Podczas badań archeologicznych obok fragmentów naczyń ceramicznych wydobyto wiele różnorodnych wyrobów, zapewne rodzimego pochodzenia, o wysokim standardzie wykonania (grzebienie z poroża, szklane paciorki, żelazne noże). Odkryto ślady działalności hutniczo-kowalskiej (żużle), tkactwa (przęśliki gliniane) oraz obróbki różnych surowców (kamienia - osełki, skóry – zgrzebła, poroża i kości – szydła, igły, oprawki, łyżwa i półprodukty). Z wyrobów importowanych na szczególną uwagę zasługują przedmioty i półprodukty z bursztynu, w tym paciorek krążkowy, wykonany zapewne w Gdańsku. Na rolę ośrodka bydgoskiego w dalekosiężnym handlu wskazują m.in. przęśliki z różowego łupku, pochodzące najprawdopodobniej z Wołynia. Gród bydgoski, założony w latach 30. XI wieku, pełnił ważną rolę w państwie wczesnopiastowskim, także z racji położenia na pograniczu polsko-pomorskim. Układ przestrzenny całego osiedla (z grodem) można uznać za charakterystyczny dla wczesnego miasta rozwijającego się w ramach gospodarki książęcej. Gród funkcjonował najprawdopodobniej do ok. połowy XIII wieku, kiedy to ostatecznie porzucono dawne podgrodzie, które wskutek podniesienia poziomu wód przestało nadawać się do zamieszkania. W tym czasie też nastąpiły poważne zmiany w układzie przestrzennym bydgoskiego zespołu osadniczego – jego ośrodek przeniesiono na wyższą terasę, usytuowaną bezpośrednio na południowy zachód od grodu.
|
Bibliografia: - W. Chudziak, E. Dygaszewicz, Wczesnośredniowieczny ośrodek osadniczy w Bydgoszczy. Stanowiska 1 i 2, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, red. W. Chudziak, S. Moździoch, Toruń-Wrocław-Warszawa 2006, s. 351-358.
|