Grodzisko stożkowate, stanowiące pozostałość rycerskiej fortalicji na kopcu. Kopiec usypano na cyplowatej, łagodnie obniżającej się strefie krawędziowej wysoczyzny, przechodzącej w nieckę erozyjną z korytem bezimiennego strumienia. Niecka ta, o szerokości ok. 15 m, była zapewne wykorzystywana pierwotnie jako fosa obiektu. Plateau kopca jest wypiętrzone ok. 9 m nad dno niecki (fosy) i ok. 4 m nad poziom cypla wysoczyznowego. Założenie obronne miało całkowitą powierzchnię ok. 1250 m kw. i zaliczało się pod tym względem do mniejszych obiektów.
W czasie badań wykopaliskowych w latach 1974-1977 (Muzeum w Grudziądzu; R. Boguwolski) natrafiono na pozostałości drewnianej wieży mieszkalno-obronnej. Wieżę, o trzech lub czterech kondygnacjach i rzucie poziomym ok. 7,5 x 9,5 m, wzniesiono w konstrukcji słupowo-szkieletowej, z palisadową techniką budowy ścian zewnętrznych i zapewne dachem gontowym. Od strony północnej do piwnicy budowli prowadziły drewniane schody o 18 stopniach, umieszczone w korytarzowym wejściu. Szkielet konstrukcyjny budowli stanowiły 24 potężne słupy nośne (o średnicy 0,4-0,6 m). Ściany zewnętrzne były wykonane z przepołowionych bali drewnianych o średnicy 0,3-0,5 m, przylegających do siebie w układzie pionowym, tworząc konstrukcję palisadową. Można przypuszczać, że wieża mieszkalno-obronna gródka w Plemiętach wznosiła się na ok. 14-16 m, w tym 10-12 m ponad poziom dziedzińca. Na obwodzie dziedzińca wieża była zabezpieczona palisadą. Kres istnieniu tej budowli położył pożar.
Wyniki badań archeologicznych pozwoliły ustalić czas użytkowania wieży na XIV i ewentualnie początek XV wieku. Podstawą tej chronologii była analiza niezwykle bogatego inwentarza zabytków ceramicznych i metalowych uzyskanych z przyziemia domostwa, m.in. militariów, a wśród nich unikatowych w skali europejskiej znalezisk – hełmów kapalinów, fragmentów krytego kirysu folgowego, haka do naciągu kuszy, czy struga do gontów (tzw. nutownik). Jednakże na podstawie wzmianki kronikarza krzyżackiego Piotra z Dusburga o obleganiu i spaleniu przez Jaćwingów pod wodzą Skumanda w 1277 roku castrum Clementis, identyfikowanego z grodem plemięckim, można domniemywać, że posadowienie grodu w mogło nastąpić już ok. połowy XIII wieku, co potwierdza także część zbioru naczyń ceramicznych.

Bibliografia:

• R. Boguwolski, Kleine spätmittelalterliche Rittersburg in Plemięta, Gemeinde Gruta, Grudziądz 1978.
• Plemięta. Średniowieczny gródek w ziemi chełmińskiej, red. A. Nadolski, Warszawa-Poznań-Toruń 1985.
  
• A. Kola, Grody ziemi chełmińskiej w późnym średniowieczu, Toruń 1991, s. 189-192.
• R. Boguwolski, M. Kurzyńska, Archeologia północnej części ziemi chełmińskiej, Grudziądz 2001, s. 119-124.
• D. Poliński, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie w ziemi chełmińskiej, Toruń 2003, s. 199-200.

Fotografie: R. Boguwolski, R. Górecki, A. Kola, W. Sosnowski
© ICIMSS