Grodzisko stożkowate, stanowiące pozostałość rycerskiej fortalicji na kopcu. Obiekt jest położony na półwyspie wcinającym się w Jezioro Strażym, zaś w najbliższej okolicy jeszcze do dzisiaj znajduje się las. Częściowo sztucznie usypany pod fortalicję czworoboczny kopiec osiąga wysokość 6-7 m, wznosząc się ok. 9-10 m nad poziom lustra wody jeziora. Od lądu warownię zabezpieczały fortyfikacje składające się z dwu fos oraz wzniesionego pomiędzy nimi wału. Założenie obronne miało całkowitą powierzchnię ok. 2100 m kw. i zaliczało się pod tym względem do mniejszych obiektów.
Na grodzisku przeprowadzono w 1984 roku archeologiczne badania wykopaliskowe (Muzeum w Brodnicy; K. Grążawski). W trakcie badań wykopy archeologiczne objęły ok. 20% powierzchni plateau kopca. Wykazano istnienie 2 faz użytkowania obiektu, które wydatowano od ok. połowy XIII do 1. ćwierci XV wieku. Ze starszej fazy pochodzą ślady dwóch niewielkich półziemianek, palenisko oraz rumowisko pieca garncarskiego. Z kolei z młodszą fazą łączą się pozostałości najprawdopodobniej podpiwniczonej drewnianej wieży mieszkalno-obronnej o rzucie ok. 6 x 7 m oraz kamienne bruki.
Wśród ruchomych źródeł wydobytych podczas badań wykopaliskowych największy ilościowo zbiór stanowią fragmenty późnośredniowiecznych naczyń ceramicznych. Oprócz tego pozyskano przedmioty metalowe, w tym narzędzia, elementy konstrukcyjne, części stroju oraz militaria i części oporządzenia jeździeckiego, a także kości zwierzęce. Do najciekawszych zabytków z grodziska w Pokrzydowie należy zaliczyć przede wszystkim brązową podkowiastą zapinkę typu jaćwieskiego (saxta) z główkami koziołków oraz żelazny hak do ręcznego napinania kuszy.
Fortalicję w Pokrzydowie można wiązać zapewne ze znanym z przekazu kronikarza krzyżackiego Piotra z Dusburga grodem castrum Straisberg (Wartenberg). W 1262 roku castrum Straisberg zostało zniszczone przez Jaćwingów podczas ich najazdu na kasztelanię michałowską. Czyżby wspomniana wyżej saxta stanowiła pozostałość po tym wydarzeniu?

Bibliografia:

• K. Grążawski, Wyniki badań grodzisk w Radoszkach i Bachotku, woj. toruńskie, [w:] Średniowieczne siedziby rycerskie w ziemi chełmińskiej na tle podobnych obiektów na ziemiach polskich, red. A. Kola, Toruń 1987, s. 93-103.
• K. Grążawski, Średniowieczny gródek rycerski w Bachotku na ziemi chełmińskiej w świetle badań archeologicznych, Sprawozdania Archeologiczne 1989, t. 40, s. 317-341.
• A. Kola, Grody ziemi chełmińskiej w późnym średniowieczu, Toruń 1991, s. 149-151.
• R. Boguwolski, M. Kurzyńska, Archeologia północnej części ziemi chełmińskiej, Grudziądz 2001, s. 126-127.
• D. Poliński, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie w ziemi chełmińskiej, Toruń 2003, s. 110, 173.

Fotografie: W. Sosnowski
© ICIMSS