Chełmno, znane jako "Miasto Miłości" z uwagi na znajdujące się w kościele relikwie św. Walentego, jest niezwykle malowniczo położoną miejscowością, z wieloma atrakcjami. Do niedawna niewiele osób wiedziało, że od paru wieków w chełmińskiej Farze przechowywane jest relikwia św. Walentego. Jak podaje ks. Jakub Fankidejski w pracy pt. „Obrazy cudowne i miejsca dzisiejszej diecezji chełmińskiej” (Pelplin 1880): „jest to głowa tego Świętego, jak się zwykle wyrażają, ale w rzeczywistości nieznaczna tylko jej cząstka. Przechowuje się w kościele, w skarbcu; umieszczona jest w kosztownej puszce, w kształcie regularnego ośmioboku misternie wyrabianej. Puszka jest cała ze srebra, wysoka jednę stopę, waży około trzy funty; u góry ma okrągłą pokrywę w kształcie kopuły robioną, w której wspomniana relikwia spoczywa i może być przez szkło widziana i całowana; objętości ma ta relikwia około dwa palce”.

Zachowane niemal w pełnym obwodzie mury miejskie - długości 2270 m, których przebieg uwarunkowany został obrysem platformy, na której położone zostało miasto. Ceglane mury obronne wzniesiono od połowy XIII wieku do połowy XIV wieku w miejscu pierwotnych umocnień drewniano-ziemnych. W XIV-XVI wieku podwyższane i uzupełniane m.in. w 1563 roku nadaniem Zygmunta Augusta oraz po wojnach szwedzkich w 1678 roku. W II poł. XIX dla ułatwienia komunikacji miejskiej rozebrano 2 odcinki murów i 5 bram. Pod koniec XIX w. przeprowadzono również ich konserwację. W murach znajdowało się 25 lub 27 baszt, z których 17 zachowało się w pełni 6 we fragmentach. U wylotu głównych ulic miasta znajdowało się 7 bram. Od strony wschodniej, gdzie występuje teren nizinny zabezpieczone zostały fosą. Główny wjazd do miasta od strony północno - wschodniej prowadził przez Bramę Grudziądzką i w jej przedłużeniu ulicą Grudziądzką, zaś od południa znajdowała się Brama Tkacka (zwana też Sukienniczą) zamykająca ulicę Tkacką (ul. 22-Stycznia). Obie bramy położone były nad fosą i posiadały pierwotnie mosty zwodzone. Kolejne bramy to Toruńska (Brama Ducha Świętego), ważna brama tranzytowa, u wylotu ulicy Szkolnej - Brama Mostowa, na zachód - Brama Franciszkańska, zwana też Bramą Bosych (później Bramą Biskupią), ulicę Rybacką zamykała Brama Rybacka, natomiast ulicę Wodną - Brama Wodna ("Malowana").

Jeden z najpiękniejszych obiektów sztuki renesansowej w Polsce. Stanowił główny obiekt średniowiecznego rynku. Został wzniesiony w latach 1567-1572 w miejscu wcześniejszego ratusza zbudowanego w stylu gotyckim około 1298 roku. Wieżę wybudowano w latach 1584-1596, a barokowy hełm wykonany przez Krzysztofa Wagnera z Gdańska, pochodzi z 1721 roku. Ratusz jest wolno stojącym budynkiem, usytuowanym nieco na południowy - zachód od środka rynku. Zbudowany jest na planie prostokąta o wymiarach 13,20 x 22,70 m., wysokości około 47 metrów. Pierwotnie istniał tu gotycki ratusz o czym świadczą odkrywki dokonane podczas prac konserwatorsko -remontowych w latach 1956 - 1959. Pierwotny ratusz z XIII w. był jednopiętrowym budynkiem o wymiarach 10 x 13 m i wysokości 8 metrów, z wieżą, zegarem i z 2 dzwonami - radzieckim i miejskim. Posiadał kilka pomieszczeń: pomieszczenie dla wagi, archiwum, izbę rady miasta, izbę sądu chełmińskiego zaś na pierwszym piętrze salę letnią reprezentacyjną. Obecna budowla z XVI wieku wchłonęła poprzedni budynek, została zapewne zbudowana w celu podniesienia rangi miasta jak i zapotrzebowania na pomieszczenia dla rozrastającej się władzy świeckiej spowodowanej rozwojem gospodarczym XVI-wiecznego miasta. Późnorenesansowa faktura zewnętrzna ratusza w swoim bogactwie zdobień bliska jest manieryzmowi z silnie italinizującym motywem attyki, w którą wbudowano w latach 1885 - 1887 drugie piętro wybijając pomiędzy jej kolumienkami rząd okien. Prace remontowe przy Ratuszu prowadzono w latach 1852, 1863, 1882, 1885 - 1887, 1956 - 1959, 1976-1983. Od 1983 roku czynne jest tu Muzeum Ziemi Chełmińskiej, mające profil regionalno - historyczny oraz Chełmińska Informacja Turystyczna.Stałe wystawy w muzeum to: "Dzieje Chełmna" oraz "Dr Ludwik Rydygier - światowej sławy chirurg polski". Placówka organizuje także w Sali Mieszczańskiej na drugim piętrze wystawy czasowe, koncerty i uroczystości państwowe.

Pierwszy klasztor cysterek na ziemiach polskich powstał w 1203 roku w Trzebnicy na Śląsku. W 1235 roku powstał konwent w Żarnowcu, a dopiero około roku 1266 cysterki zostały sprowadzone do Chełmna. W pierwszej połowie XV w. Cysterki opuściły klasztor, a w latach pomiędzy 1429 i 1438 objęły go benedyktynki. W 1579 r. do klasztoru wstąpiła wraz z kilkoma towarzyszkami Magdalena Mortęska, szybko osiągnęła godność ksieni, władała nim do 1631 roku. Zmieniła ona regułę polskich benedyktynek przekształcając zakon benedyktynek z kontemplacyjnego na nauczający. Stworzyła jako pierwsza szkolnictwo żeńskie w Polsce. Działalność Zakonu Benedyktynek została przerwana w 1821 roku, a od 1822 klasztor przejęły i prowadzą do dziś Siostry Miłosierdzia. Zespół klasztorny powstał na przełomie XIII i XIV wieku w pobliżu warowni krzyżackiej zwanej wieżą Mściwoja (Mestwina), przy murach miejskich, ponad stromą skarpą pradoliny Wisły. W skład kompleksu klasztornego wchodzą zabudowania szpitalne i klasztorne, ogrody oraz zlokalizowany wzdłuż północnego ciągu kościół. Duża przebudowa i rozbudowa zespołu klasztornego nastąpiła pod koniec XIX wieku.
Do budynków klasztornych przylega od strony północno-zachodniej wieża Mściwoja (Mestwina) z początku XIII wieku. Ta pozostałość pierwotnej rezydencji komtura krzyżackiego, pełniąca także rolę strażnicy jest budowlą ceglaną, czworoboczną, z salą na piętrze nakrytą sklepieniem krzyżowo - żebrowym.