Mury obronne stanowiące jedną z głównych atrakcji i symbol Chełmna. Jako jedne z niewielu obwarowań średniowiecznych w Polsce chełmińskie mury zachowane są prawie w całym obwodzie. Pierwsza informacja o rozpoczęciu ich budowy przez mieszczan Chełmna pochodzi z 1267 r. W 1. poł. XIV w. i w XV w. mury podwyższano, zwieńczając je krenelażem. Kolejne podwyższenie połączone z modernizacją miało miejsce w XVI w.
Lokalizacja: Mury biegną wokół Starego Miasta, częściowo wzdłuż ulic Podmurnej, Stare Planty, Wałowej, przy ulicach Toruńskiej, Biskupiej, al. 3 Maja, Wodnej. Gm. Chełmno Miasto, pow. chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie.
Datowanie: 2. poł. XIII w., 1. ćw. XIV w., XV-XVI w.
Technika, materiał: Murowane na fundamencie z głazów narzutowych, z cegły w wątku wendyjskim, gotyckim i blokowym.
Z 1267 r. pochodzi informacja o rozpoczęciu budowy murów miejskich przez mieszczan Chełmna. W 1. poł. XIV w. i w XV w. mury podwyższono, zwieńczając je krenelażem. Kolejne podwyższenie połączone z modernizacją miało miejsce w XVI w. Około 1620 r. przebudowano przebramie bramy Chełmińskiej, umieszczając w niej kaplicę Na Bramce. Uszkodzone w czasie wojen szwedzkich obwarowania odnowiono w 1678 r., reperowano je także jeszcze w XIX w. Na lata 1860-1870 datuje się prace rozbiórkowe: rozebrano wszystkie bramy oprócz Chełmińskiej, a także fragment murów na południe od bramy Grudziądzkiej.
Pojedynczy obwód murów obronnych o przebiegu dostosowanym do krawędzi wysoczyzny, na której położone jest miasto. Od północy i południa wykorzystujące naturalne warunki obronne - strome skarpy uniemożliwiające bliskie podejście. Od strony wschodniej i zachodniej, gdzie teren jest bardziej płaski, mury poprzedzone były dawniej fosą. Murowane z cegły w układzie wendyjskim, w partiach późniejszych gotyckim i blokowym, pierwotnie zwieńczone blankowaniem ze strzelnicami, od strony miasta odsadzka wskazująca na istnienie drewnianego ganku obronnego o funkcji komunikacyjnej i obronnej, łączącego poszczególne baszty i bramy.
Spośród sześciu bram zachowana jest jedna - Brama Grudziądzka, zwana też Grubińską, zbudowana w 4. ćw. XIII w., broniła wjazdu do miasta od wschodu. W XIV w. została powiększona o przedbramie. W dolnej części ma półkolisty przejazd sklepiony beczkowo z lunetami. W pomieszczeniach na piętrze przedbramia urządzono w XVII w. tzw. kaplicę Na Bramce, związaną z kultem Matki Boskiej Chełmińskiej. W tym czasie przebudowano również przedbramie, nadając mu zewnątrz formy manierystyczne - boniowanie w tynku, szczyt o dekoracji okuciowej. W ścianie zewnętrznej, nad przejazdem, umieszczona jest głęboka wnęka z rzeźbą Matki Boskiej Chełmińskiej. Obecnie jest to kopia zniszczonej w czasie II wojny światowej rzeźby z XVII w. Druga brama, tzw. Merseburska, jest wzmiankowana w źródłach, prawdopodobnie należy ją utożsamiać z krzyżacką wieżą obronną, tzw. Wieżą Mściwoja, na terenie dawnego klasztoru cysterek, ob. SS. Miłosierdzia.
Baszty są różnych typów: prostokątne i półkoliste, otwarte od strony miasta i zamknięte. Rozmieszczone nierównomiernie - od stron najbardziej narażonych na atak ustawione gęściej. Wyróżniają się: Baszta Prochowa, prostokątna, czterokondygnacyjna, pierwotnie odkryta od strony miasta, nakryta dachem czterospadowym o krótkiej kalenicy, z wąskimi strzelnicami, Baszta Panieńska, baszta przy klasztorze dominikanów, prostokątna, otwarta od strony miasta, okrągła baszta przy kościele Ducha Świętego.
Bibliografia:
Chrzanowski T., Kornecki M., Chełmno, Wrocław 1991, s. 53-56.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 11, Województwo bydgoskie, z. 4, Dawny powiat chełmiński, s. 45-54.
Inwentarz zabytków 
Dodaj jako preferowany (225) | 
Zacytuj ten artykuł na swojej stronie | Odsłon: 2029
Komentarze (1)
