Słowniczek terminów architektonicznych

Balustrada - ażurowe lub pełne zabezpieczenie (ogrodzenie) schodów, montowane zazwyczaj na krawędzi zabezpieczanego elementu i pełniące jednocześnie funkcję ozdobną. Balustrada składa się z pionowych elementów (tralek) wykonanych z drewna, kamienia, betonu, metalu połączonych u góry poręczą i trwale połączonych z konstrukcją na dole. Zobacz przykłady:

Blenda - 'ślepe okno', otwór lub arkada zaznaczone tylko na powierzchni ściany, nie przechodzące na wylot przez mur. Często stosowana jako dekoracja szczytów, mogła być tynkowana na biało lub wypełniona malowanym maswerkiem.

Boniowanie - dekoracja powierzchni muru, imitująca opracowanie kamieni w postaci fazy, profilu, szlaku lub nieregularnej powierzchni lica. Dach naczółkowy - dach dwuspadowy z dodatkowymi, krótkimi, połaciami na ścianach szczytowych. Zobacz przykłady:

Fasada - frontowa elewacja budowli. Zobacz przykłady:

Fryz - wąski pas poziomy, ograniczający lub dzielący płaszczyzny ściany, często zdobiony. Zobacz przykłady:

Gzyms (kroksztynowy) - poziomy element architektoniczny wysunięty przed lico muru dla zaakcentowania horyzontalnych podziałów budowli np. na kondygnacje. Gzyms kroksztynowy - między kondygnacjami. Zobacz przykłady:

Girlanda - feston, podwieszony pęk kwiatów, liści lub owoców. Zobacz przykłady:

Hełm - metalowy, wysoki dach wieńczący wieżę lub sygnaturkę. Zobacz przykłady:

Kartusz - tynkowana tarcza w ozdobnej ramie, często przedstawiająca herb. Zobacz przykłady:

Kołatka - urządzenie służące do pukania, umieszczane na drzwiach, bramach itp. złożone z dwóch części - stałej (przytwierdzonej do np. drzwi) i ruchomej (zawieszonej na części stałej). Zobacz przykłady:

Konsola - wspornik podpierający rzeźbę, gzyms, balkon, kolumnę, żebra sklepienia wykonany z kamienia, cegły, drewna. Także występ w murze służący za podporę. Kształt konsoli przybierał często ozdobne formy, np. esownicy. Konstrukcja ryglowa (szachulcowa, szkieletowa, mur pruski) - rodzaj konstrukcji budynku z drewnianych belek tworzących szkielet ścian w formie kratownicy z wypełnieniem glinianym, kamiennym lub ceglanym. Główne elementy konstrukcji: podwalina - dolna belka każdej kondygnacji, słup - pionowa belka opierająca się na podwalinie, oczep - belka pozioma wieńcząca kondygnację i wiążąca słupy. Zobacz przykłady:

Kroksztyny - drewniane lub kamienne występy, dźwigające wysuniętą wprzód część budowli, np. wykusz lub machikuły.

Loggia - to wnęka w zewnętrznej płaszczyźnie budynku, otwarta na zewnątrz, oddzielona drzwiami i oknem od pomieszczeń wewnętrznych. Loggia może być jedno lub wielokondygnacyjna, otwarta lub zamknięta (przeszklona). Zobacz przykłady:

Mansarda - rodzaj dachu o połaciach załamanych pod kątem, mieszczący pomieszczenia mieszkalne. Zobacz przykłady:

Maszkaron - rzeźbiarski detal architektoniczny w formie ludzkiej, zwierzęcej lub fantazyjnej głowy. Często o groteskowych rysach, fantazyjnej fryzurze. Stosowany jako ozdoba np. kapitelu, wspornika Zobacz przykłady:

Obelisk - wysoki, czworoboczny słup kamienny, zwężający się ku górze i ścięty u szczytu w formie piramidki, najczęściej stosowany z wolutami w szczytach i attykach.

Pilaster - półfilar przyścienny, nieznacznie wysunięty przed lico muru, podobnie jak kolumna dzieli się na: bazę, trzon i głowicę. Niekiedy jest żłobkowany lub kanelowany; stosowany w celu wzmocnienia ścian lub jako zdobienie;

Płycina - pole o dowolnym kształcie (najczęściej spotykane są prostokątne) w ścianie, cokole, płaszczyźnie pilastra, lub okładzina skrzydła drzwi, często wgłębione, obramowane, gładkie lub wypełnione dekoracją. Zobacz przykłady:

Portyk - otwarta przybudówka przed głównym wejściem do budynku z dachem opartym na kolumnach albo filarach, często z trójkątnym szczytem.

Relief - rzeźba powiązana z architekturą, zdobiąca budowlę z zewnątrz lub jej wnętrze. Składają się na nią elementy ornamentalne (np. fryzy), elementy plastyczne służące do podziału płaszczyzny oraz figuralne - płaskorzeźby ludzi, zwierząt, roślin. Zobacz przykłady:

Rozeta - ornament w kształcie stylizowanego, wpisanego w zarys koła kwiatu, np. we fryzie lub kasetonie, także okrągłe okno, przeważnie wypełnione maswerkiem. Zobacz przykłady:

Szczyt - trójkątna, półkolista lub łukowata ściana wieńcząca elewację budynku, ujęta połaciami dachy lub ustawiona prostopadle względem dachu. Zobacz przykłady:

Tympanon - wewnętrzne pole frontonu, często wypełnione płaskorzeźbą, ornamentem. Zobacz przykłady:

Tralka - okrągła lub wieloboczna kolumienka kamienna lub drewniana, przeważnie mocno wybrzuszona i profilowana, dźwigająca poręcz.

Weranda - dobudówka, najczęściej drewniane lub murowane pomieszczenie, otwarte lub oszklone, przekryte dachem, umieszczone przed wejściem do budynku albo przy innej elewacji. Weranda jest pomieszczeniem o funkcji wypoczynkowej, stawianym najczęściej przy budynkach mieszkalnym wiejskich (chatach) i podmiejskich. Zobacz przykłady:

Woluta - element architektoniczny w formie ślimacznicy. Stosowana do uzyskania połączenia elementów pionowych i poziomych. Zobacz przykłady:

Wykusz - zamknięta dobudówka przy fasadzie albo narożniku domu, przeważnie nadwieszona, może mieć wysokość kilku kondygnacji. Zobacz przykłady:

Data ostatniej modyfikacji: 06-09-2006    Copyright © 2006 ICIMSS     Kontakt     Strona główna serwisu