Kościół pw. Chrystusa Króla

print this page

Starania zmierzające do budowy na Mokrem pierwszego katolickiego kościoła rozpoczęły się przed I wojną światową. Zawiązało się wówczas towarzystwo budowy kościoła, jednak rząd pruski odmówił legalizacji. Do sprawy powrócił krótko przed wybuchem I wojny światowej ks. Rogacki z parafii św. Jakuba w Toruniu, założyciel spółki "Unitas", która zakupiła budynek przy ul. Czarnieckiego, w którym urządzono tymczasową kaplicę . Staraniem ks. Męczykowskiego z parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny rozpoczęto zbiórkę funduszy na budowę kościoła pw. Serca Jezusa . Po jego przedwczesnej śmierci, dzieło dokończył ks. Wysiński, który zakupił działkę z przyległym placem od Ewalda Hoffmanna . Budowa nowej świątyni była bardzo pilną sprawą, ponieważ katolicy z Mokrego należeli do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny liczącej pod koniec lat 30. XX w. ponad 25 tys. parafian. Była to wówczas największa parafia w całej diecezji chełmińskiej . W kwietniu 1926 r., pod przewodnictwem ks. Franciszka Kurlanda, dotychczasowego pierwszego wikarego przy kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, powołano do życia Towarzystwo Budowy Kościoła Rzymsko-Katolickiego w dzielnicy Mokre . Nowa parafia wydzielona z terenu parafii WNMP została utworzono w 1930 r. Do czasu budowy kościoła parafianie uczestniczyli w nabożeństwach w małej kaplicy przy ul. Bażyńskich . Budowę finansowaną ze składek mieszkańców Mokrego oraz pożyczek bankowych, rozpoczęto od poświęcenia placu budowy w 1929 r. . Uroczystego wmurowania kamienia węgielnego dokonał z kolei w święto Bożego Ciała w czasie Kongresu Eucharystycznego ks. bp Konstanty Dominik, sufragan chełmiński .
Pierwszy projekt kościoła przedstawił jeszcze w 1926 r. inż. W. Jaszkowski, który zaproponował budowę neobarokowej świątyni. Miał to być trójnawowy kościół założony na rzucie prostokąta z transeptem i półokrągłym prezbiterium oraz niesymetrycznie usytuowaną wieżą. Świątynia mogąca pomieścić ok. 2500 wiernych przypominała pod względem rozwiązań przestrzennych realizacje bydgoskie: kościół pw. Trójcy Świętej, kościół pw. Św. Mikołaja w Fordonie, czy kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.
Projekt nie uzyskał aprobaty toruńskiego magistratu, w związku, z czym, przystąpiono do rozpisania konkursu architektonicznego, do którego ostatecznie nie doszło z powodu rozpoczęcia budowy bez pozwolenia wg projektu miejskiego radcy budowlanego, Kazimierza Ulatowskiego. Projekt zakładał budowę pierwszego w Toruniu kościoła na planie centralnym w kształcie rotundy z dwiema kaplicami i wielkim aneksem od frontu mieszczącym kruchtę. Elewacja rozczłonkowana została lizenami tworzącymi, charakterystyczny dla wcześniejszych projektów Ulatowskiego, trójdzielny układ z ponadnaturalnej wielkości płaskorzeźbioną figurą Chrystusa projektu Ignacego Zelka, autora m.in. stacji Drogi Krzyżowej we wnętrzu świątyni. Kościół o wysokości 22 m i szerokości 30 m, przekryty jest kopułą z latarnią o średnicy 6 m i krzyżem wykonanym w zakładzie Winiarskiego z Torunia . Prace budowlane prowadziła firma Franciszka Szneidera, a następnie firma „Błaszkiewicz i Jarocki”. Budynek w stanie surowym został ukończony w 1930 r., a uroczysta konsekracja, której dokonał bp Stanisław Okoniewski miała miejsce jeszcze tego samego roku. W sąsiedztwie kościoła miała stanąć wolnostojąca dzwonnica w typie włoskich campanilli, która została zrealizowana wg zmienionych w stosunku do przedwojennych planów, dopiero w 2004 r. wg. projektu H. Pawłowskiego. Na jej szczycie zawieszono cztery dzwony odlane w ludwisarni Felczyńskich. W 1957 r. od strony południowej dobudowano zakrystię, kancelarię i kaplicę Dzieciątka Jezus, a na pocz. lat 90. od strony ul. Bażyńskich stanął nowy dom parafialny . W kolejnych latach wykonano także nowy ołtarz główny, ambonę i chrzcielnicę.
Utrzymany w duchu modernistycznym kościół odwołuje się do form historycznych, szczególnie antycznych (Panteon i San Stefano Rotondo) . Jest to do tej pory jedyny w Toruniu kościół zwieńczony żelbetową kopułą z latarnią. Elewacje świątyni są gładkie, powtarzalne, pozbawione detalu. Jednoprzestrzenne wnętrze otoczone jest szesnastoma kolumnami doryckimi dźwigających kopułę, której czasza ozdobiona jest kasetonami.
Na wyposażenie wnętrza składa się m.in: część pierwotnej stolarki, figura Jezusa Chrystusa, stacje drogi krzyżowej wykonane w 1935 r. przez Ignacego Zelka, organy z początku XX w., przeniesione tutaj z kościoła św. Jerzego.
Kościół otacza założenie parkowe z wybudowaną w 1956 r. grotą Matki Boskiej oraz kapliczką św. Jana Nepomucena.